Vanaf de Erasmusbrug vaart er twee keer per uur een pont naar de Heijplaat. Het is een snel uitziende catamaran met een schipper en een bootsvrouw die de trossen losgooit en kaartjes verkoopt. De eerste stop is in de Jobshaven. In het aangrenzende Lloydkwatier staan imposante torenflats met strak design en winderige balkons. De planten waaien er bijna vanaf. Een oud pakhuis is op een fraaie manier omgebouwd  tot appartementencomplex. Er hangen vijf te koop bordjes aan de gevel.

Hoe verder de pont de Nieuwe Maas afvaart, hoe industriëler het landschap wordt, met zeetankers, reusachtige kranen, stapels containers en grote loodsen. In het grijze water zwemmen twee witte zwanen. Een meeuw vaart even met de boot mee. Na een tochtje van ongeveer 20 minuten vaart de catamaran de haven binnen van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM). Tot 1996 werden hier zeeschepen gerepareerd. Tegenwoordig worden de verbouwde loodsen gebruikt door Hogeschool Rotterdam en de Academie van Bouwkunst. In het directiegebouw zitten innovatieve bedrijfjes en een lunchroom. Op de kade lopen spugende jongens in overall tussen ontwerpers met zwarte brillen en asymmetrische kapsels.

Achter het strenge directiegebouw ligt het dorpje Heijplaat; één van de meest contrasterende plekken die ik ken. Terwijl alles in het havengebied groot, stoer en lawaaierig is, heeft Heijplaat een hoog Anton Pieck gehalte. De fantasierijke gebouwen zijn verfraaid met uitbundig metselwerk, torentjes en poorten. Er staan drie verschillende kerken en een muziekkoepel. Een dame op leeftijd laat haar Maltezer Leeuwtje uit.

Het tuindorp is in de jaren ’30 gebouwd om de werknemers van de RDM te huisvesten. Je mocht er toen alleen wonen als je ook daadwerkelijk op het droogdok werkte. Bij ontslag moest je binnen drie maanden verhuizen. Heijplaat wordt aan alle zijden omringd door water of zware industrie en er is maar één toegangsweg. Door de geïsoleerde ligging en de band met de RDM heerste er een saamhorigheid in het dorp die we nu wellicht als beklemmend zouden ervaren. De vrijgezellenwoningen waren bijvoorbeeld zo gebouwd dat de opzichters ze vanuit hun huis in de gaten konden houden. Stiekem doorzakken in de kroeg was er toen niet bij.

Tot voor kort heeft heel Heijplaat op de nominatie gestaan voor sloop. Na hevige protesten van toegewijde bewoners is dat nu van de baan. De saamhorigheid van de voormalige arbeiders heeft er zelfs toe geleid dat het vooroorlogse deel van het dorp nu de status van beschermd stadsgezicht heeft gekregen. Gelukkig maar, want Lloydkwartier-achtige gebouwen heb je al genoeg in Rotterdam, maar zoiets opmerkelijks als Heijplaat vind je nergens.