Door het raam van de trein tussen Utrecht en Amsterdam, kijk ik met toenemende verwondering naar het veenweidegebied. De sponzige grasmatrassen drijven in de sloten, geometrisch, perfect horizontaal en uitermate efficiënt. Sinds ik boven zeeniveau woon is dit oer-Hollandse panorama niet meer een vanzelfsprekendheid. Eigenlijk is dit helemaal geen landschap, dit is een weilandenfabriek. (Ik moet er bij zeggen dat het motregent en dat de trein vertraging heeft. Ik ben sowieso een beetje chagrijnig.)

Als het al een landschap is, dan is het een overmoedig landschap. Om de weilanden in het veenweidegebied droog te houden, moet er constant water weggepompt worden. Het leeggepompte veen komt in contact met zuurstof en begint daardoor te ontbinden. Het vergaat, het verdwijnt gewoon. Hierdoor daalt de bodem in het veenweidegebied elk jaar gemiddeld een centimeter. Door te pompen verzuipen we dus eigenlijk.

Toen mijn grootmoeder in het begin van de 20^ste eeuw vanaf de boerderij over de weilanden naar het schooltje in Uithoorn liep, wemelde het er van de weidevogels en ringslangen. Nu is er van de rijke flora en fauna in het veenweidegebied weinig meer over. Het aantal broedparen van de Grutto is bijvoorbeeld in de afgelopen 10 jaar met 40% afgenomen, van de Kemphanen is nog maar 10% over van het aantal uit de jaren twintig. Om te kunnen overleven moeten de boeren steeds intensiever en efficiënter te werk gaan. De weilanden worden bemest, bekalkt, gescheurd en ingezaaid met Engels Raaigras. Voor de gemiddelde weidevogel valt er niet meer zo veel te halen op een Hollandse veenweide.

Wat is dan nog de waarde van het veenweidegebied? Het is niet pittoresk, het zinkt, er is weinig natuur, het is grotendeels ontoegankelijk voor recreanten en de boeren kunnen nauwelijks hun brood verdienen.  Toch wordt dit productielandschap met hand en tand verdedigd. Is het Groene Hart niets meer dan nostalgie? Zullen we er maar weer moeras van maken?