Vanaf mijn dakterras, midden in het centrum van Arnhem, hoor je het servies van koffiehuis het Hemelrijk kletteren. Gasten roezemoezen, een houtduif koert. Het Hemelrijk is een oase van rust in de luwte van de winkelstraten. Ooit was het hier groen, nu kijk ik uit op het dak van een winkelpassage.

Het koffiehuis is gevestigd in een voormalige patriciërswoning. ‘Anno 1557’ staat er op de gevel. Die gevel is pas in de achttiende eeuw toegevoegd, maar de kelder, de muren en de kap zijn wel zo oud. In de zestiende eeuw voegde meneer Jan Bongert een aantal kleine middeleeuwse huizen samen tot een riante woning met een aanzienlijke tuin. Niemand weet meer hoe die tuin er precies uit zag, maar in die tijd waren vierkante plantvakken in de mode, omringd door buxushagen. Misschien groeiden er rozen en lelies, bloemen die aan de Heilige Maagd gewijd waren.

Het Hemelrijk in 1930 (bron: Gelders Archief)

In de loop der eeuwen woonden er verschillende notabelen in het Hemelrijk, waaronder belastinginners en officieren. Halverwege de negentiende eeuw vestigde de Geldersche Credietvereeniging zich in het pand. Op een foto uit 1930 is een romantische tuin bij het kantoor te zien. Er staat een flinke boom in het gazon, misschien een kers. Rond de stam groeien Lelietjes van Dalen. Een grindpad slingert naar de voordeur.

 

Niet lang daarna is de binnentuin bebouwd. Een luchtfoto uit 1960 toont een jaren 30 gebouw op de plek van de tuin. De twee schoorstenen van het Hemelrijk piepen er net bovenuit. De boom is verdwenen. Blijkbaar heeft dit stukje binnenstad de bombardementen van de tweede wereldoorlog wel overleefd. Tijdens de vernieuwingsdrift van de jaren 70 zijn een hoop gebouwen rondom het Hemelrijk alsnog gesloopt en vervangen door een winkelpassage met appartementen, mijn appartementje dus. Archeologen vonden tijdens de voorbereidingen van de bouw een charmant madonnabeeldje uit de veertiende eeuw; een vergeten Maria uit het versteende Hemelrijk.

Veertiende eeuws madonnabeeldje, opgegraven in het Hemelrijk in 1978 (foto: Gerth van Roden)

Ik woon heel prettig in het Hemelrijk, maar de gedateerde winkelpassage loopt al jaren slecht. Er staat op dit moment bijna duizend vierkante meter leeg. Kunnen we die niet gewoon opruimen en er weer een mooie tuin van maken? Dat is goed voor het stadsklimaat, de waterretentie en de biodiversiteit. Het vastgoed dat overblijft zal in waarde toenemen door de groene omgeving en de binnenstadsbewoners krijgen er een parkje bij. Volgens mij is het Hemelrijk toe aan de volgende transformatie, zodat het nog een half millennium mee kan.